Z jakich przyczyn można otrzymać tzw. “unieważnienie sakramentu małżeństwa”?

Zawarcie sakramentalnego małżeństwa jest jednym z najważniejszych momentów w życiu wielu osób, które decydują się na związek w duchu nauki Kościoła katolickiego. Małżeństwo to nie tylko umowa między dwojgiem ludzi, lecz także sakrament, który ma głębokie znaczenie religijne i moralne. Jednak zdarza się, że niektóre małżeństwa są zawierane w sposób, który nie spełnia wszystkich wymagań prawa kanonicznego. W takich przypadkach dopuszczalne jest stwierdzenie nieważności małżeństwa.

Błędnie określane “unieważnienie małżeństwa”, czyli uznanie małżeństwa za nieważnie zawarte, nie jest rozwodem. To ważne rozróżnienie. W prawie kanonicznym rozwód nie istnieje. Stwierdzenie nieważności małżeństwa natomiast oznacza, że małżeństwo nigdy nie było ważne, co może wynikać z różnych przyczyn, takich jak: brak formy kanonicznej, istnienie przeszkód zrywających, niezdolność konsensualna lub wady zgody małżeńskiej.

Kancelaria prawa kanonicznego, specjalizująca się w kanonicznym prawie kanonicznym, oferuje kompleksowe wsparcie dla osób, które chcą dowiedzieć się jak “unieważnić” ślub kościelny, czyli stwierdzić jego nieważność i przeprowadzić taki proces krok po kroku.

Pojawia się zatem pytanie, z jakich przyczyn można otrzymać “unieważnienie” sakramentu małżeństwa?

Brak formy kanonicznej a “unieważnienie małżeństwa”

Forma kanoniczna wymaga, aby – w przypadkach zwyczajnych – małżeństwo było zawarte w obecności kapłana lub diakona oraz dwóch świadków, zgodnie z przepisami prawa kościelnego. Jeżeli te wymogi nie zostaną spełnione, małżeństwo jest uznawane za nieważne. Forma kanoniczna ma na celu zapewnienie, że małżeństwo jest zawierane w sposób publiczny oraz zgodny z nauką Kościoła, co ma chronić zarówno samą instytucję małżeństwa, jak i jej uczestników.

Brak formy kanonicznej może wynikać z różnych przyczyn, np. zaniedbanie formalności wskutek nieznajomości przepisów prawa kanonicznego. W praktyce, jest ona stosunkowo łatwą do udowodnienia przyczyną nieważności małżeństwa, ponieważ wystarczy wykazać, że ślub nie spełniał wymaganych formalności. Tzw. “rozwód kościelny” z tego powodu zazwyczaj polega na przedstawieniu dowodów, takich jak: dokumentacja z ceremonii ślubnej lub zeznania uczestników, które potwierdzają np. niewystarczającą liczbę świadków pary młodej albo brak uprawnień kapłana asystującego przy zawarciu małżeństwa.

Przeszkody zrywające a błędnie określany “rozwód kościelny”

W prawie kanonicznym istnieje 12 przeszkód zrywających, które mogą prowadzić do nieważności małżeństwa. Przeszkody te mają na celu ochronę integralności sakramentu małżeństwa oraz zapewnienie, że jest ono zawierane przez osoby zdolne do jego pełnienia. Należą do nich:

1. Nieodpowiedni wiek – małżeństwo jest nieważne, jeśli jeden z nupturientów nie osiągnął wymaganego wieku, który wynosi 16 lat dla mężczyzn i 14 lat dla kobiet.
2. Impotencja – przeszkoda ta dotyczy uprzedniej oraz trwałej niezdolności do współżycia. Ważne jest, aby impotencja istniała przed zawarciem małżeństwa i była nieusuwalna w drodze powszechnie dostępnych środków.
3. Węzeł małżeński – osoba będąca już w ważnym związku małżeńskim nie może zawrzeć kolejnego małżeństwa, chyba że poprzednie małżeństwo zostało uznane za nieważnie zawarte lub rozwiązane wskutek dyspensy papieskiej od małżeństwa zawartego a niedopełnionego.
4. Różna religia – małżeństwo między katolikiem a osobą nieochrzczoną bez odpowiedniej dyspensy jest nieważne. Dyspensa taka musi być udzielona przez kompetentną władzę kościelną.
5. Święcenia – osoby, które przyjęły święcenia nie mogą ważnie zawrzeć małżeństwa. Dotyczy to zarówno kapłanów, jak i diakonów, którzy zobowiązali się do celibatu.
6. Śluby czystości – osoby, które złożyły śluby wieczyste i publiczne, nie mogą zawierać małżeństwa bez dyspensy. Śluby te zobowiązują do życia w celibacie.
7. Uprowadzenie – małżeństwo zawarte przez kobietę, która została uprowadzona w celu zmuszenia do zawarcia związku małżeńskiego, jest nieważne.
8. Występek – osoby, które zabiły współmałżonka z intencją poślubienia danej osoby, nie mogą tego uczynić. Dotyczy to zarówno sytuacji, gdy zbrodnia została popełniona bezpośrednio, jak i przez zlecenie.
9. Pokrewieństwo – małżeństwo między krewnymi w linii prostej lub bocznej do czwartego stopnia jest nieważne. Przeszkoda ta ma na celu zapobieganie małżeństwom blisko spokrewnionych osób.
10. Powinowactwo – małżeństwo między powinowatymi w linii prostej jest nieważne. Dotyczy to np. małżeństwa między teściem a synową.
11. Przyzwoitość publiczna – małżeństwo między osobami, które żyły w publicznym związku pozamałżeńskim, jest nieważne, np. niemożność zawarcia małżeństwa przez mężczyznę z córką lub matką swojej partnerki.
12. Pokrewieństwo prawne – małżeństwo między adoptującym a adoptowanym lub ich potomkami jest nieważne. Przeszkoda ta ma na celu zapobieganie małżeństwom między osobami, które prawnie uznane są za krewnych.

Niezdolność konsensualna – najczęstsza podstawa w procesie o stwierdzenie nieważności małżeństwa

Wyjaśniając, jak “unieważnić” ślub kościelny, należy również zwrócić uwagę na takie pojęcie, jak niezdolność konsensualna. Odnosi się ona do sytuacji, w której jedna ze stron jest niezdolna do wyrażenia ważnej zgody małżeńskiej. Przyczyny takiej sytuacji mogą być różnorodne i obejmują:

• Brak wystarczającego używania rozumu (kanon 1095 n.1) – np. choroba psychiczna (schizofrenia paranoidalna czy choroba afektywna dwubiegunowa) oraz niedorozwój umysłowy, które uniemożliwiają zrozumienie istoty małżeństwa. Osoba cierpiąca na poważne schorzenia psychiczne nie jest w stanie wyrazić świadomej i dobrowolnej zgody.
• Poważny brak rozeznania oceniającego (kanon 1095 n.2) – np. psychoza, nerwica, psychopatia powodująca brak umiejętności racjonalnej oceny wzajemnych praw oraz obowiązków małżeńskich. Dotyczy to osób, które nie są w stanie ocenić, co oznacza zawarcie małżeństwa i jakie są jego konsekwencje.
• Niezdolność z przyczyn natury psychicznej do podjęcia istotnych obowiązków małżeńskich (kanon 1095 n.3) – np. chroniczny alkoholizm, narkomania, patologiczne uzależnienie od hazardu, erotomania (seksoholizm), homoseksualizm, transseksualizm, niedojrzałość emocjonalna, depresja, syndrom DDA. Są to trwałe cechy osobowości, które uniemożliwiają wypełnienie istotnych obowiązków małżeńskich. Może to dotyczyć osób z poważnymi zaburzeniami osobowości, które uniemożliwiają normalne funkcjonowanie w małżeństwie.

Wady zgody małżeńskiej a tzw. „unieważnienie ślubu kościelnego”

Podczas zawierania sakramentu małżeństwa zgoda obu stron musi być wyrażona w sposób wolny i świadomy. Istnieją jednak sytuacje, w których ta zgoda może być wadliwa, co stanowi podstawę do tzw. “rozwodu kościelnego”. Jednym z takich przypadków jest symulacja, gdy jedna lub obie strony udają, że wyrażają zgodę, ale faktycznie nie zamierzają spełniać wszystkich zobowiązań małżeńskich. Może to dotyczyć zarówno symulacji całkowitej, gdzie żadna ze stron nie zamierza zawrzeć małżeństwa, jak i częściowej, gdzie np. jedna ze stron nie planuje dochowania wierności lub nie chce mieć dzieci.

Innym powodem może być błąd dotyczący osoby lub jej istotnych przymiotów. Jeśli jedna ze stron zawiera małżeństwo pod wpływem fałszywego przekonania co do tożsamości współmałżonka lub jego kluczowych cech, takich jak: zdrowie, charakter, czy przeszłość, zgoda ta może być uznana za nieważną. Ponadto, występuje również przymus i bojaźń, czyli sytuacje, w których zgoda jest wyrażona pod wpływem groźby lub poważnej obawy przed negatywnymi konsekwencjami. One również stanowią istotne wady zgody małżeńskiej. W takich przypadkach osoba zawierająca małżeństwo nie jest w stanie podjąć świadomej i dobrowolnej decyzji, co podważa fundamenty ważności sakramentu małżeństwa.

Procedura “unieważnienia małżeństwa”, czyli stwierdzenia jego nieważności

Proces orzeczenia nieważności małżeństwa w Kościele katolickim jest skomplikowany i wymaga szczegółowego zbadania sprawy przez trybunał lub sąd kościelny. Cała procedura rozpoczyna się od złożenia pozwu, czyli skargi “unieważnienie małżeństwa”. Skarga ta powinna zawierać szczegółowy opis przyczyn, dla których małżeństwo jest uważane za nieważne.

Po złożeniu skargi sąd kościelny przeprowadza dochodzenie, które obejmuje przesłuchanie stron, świadków, analizę dokumentów oraz konsultacje z biegłymi, np. psychologami lub psychiatrami. Następnie, swoje stanowisko przedstawia Obrońca Węzła Małżeńskiego, a po zebraniu wszystkich dowodów, sąd kościelny wydaje orzeczenie o ważności lub nieważności małżeństwa, od którego można złożyć apelację, czyli odwołanie do sądu kościelnego w Polsce, którym może być np. Sąd Metropolitalny Warszawski albo Trybunał Roty Rzymskiej.

Kancelaria kanoniczna oferuje wszechstronne wsparcie w sprawach o stwierdzenie nieważności małżeństwa, które określane jest w sposób błędny jako “rozwód kościelny”, czy “unieważnienie małżeństwa”. Doświadczeni specjaliści z zakresu prawa kanonicznego dokładnie analizują każdą sprawę, aby ustalić podstawy do wniesienia pozwu, czyli skargi o “unieważnienie”, czyli orzeczenie jego nieważności. Niezwykle ważne jest wsparcie osób na każdym etapie postępowania, począwszy od wstępnej rozmowy, przez przygotowanie odpowiednich dokumentów, aż po reprezentację przed sądem kościelnym.

Jak określić szanse na stwierdzenie nieważności małżeństwa?

Niezależnie od tego, czy mieszkasz w większych miastach typu: Warszawa, Lublin, Kraków, Poznań, Gdańsk, Wrocław, Łódź, Szczecin, Białystok, Bydgoszcz, Katowice i Radom, czy też w nieco mniejszych typu: Kielce, Rzeszów, Sandomierz, Łowicz, Siedlce, Gniezno, Kalisz, Zamość, Przemyśl i Tarnów, kancelaria kanoniczna pomoże Ci w każdym rejonie Polski.

W celu oceny swoich szans wystarczy wypełnić niniejszy formularz kontaktowy: pokaż.