Co powinna zawierać skarga powodowa o nieważność małżeństwa?

Osoby planujące rozwód cywilny mogą także podjąć stosowne kroki na drodze do „unieważnienia sakramentu małżeństwa” i „anulowania” związku kościelnego. W tym celu należy sporządzić stosowną skargę powodową. Pod pojęciem tym zwykle rozumie się specjalny wniosek czy pozew, od którego rozpoczyna się proces o stwierdzenie nieważności sakramentalnego ślubu.

Przygotowywaniem tego typu dokumentów powinien zająć się wyłącznie dobry adwokat kościelny, określany również jako prawnik kanonista. Dzięki temu istnieje pewność, że zostanie ona przyjęta a szanse na uzyskanie orzeczenia nieważności małżeństwa wzrosną, gdyż poruszone zostaną wszelkie niezbędne informacje mogące mieć wpływ na podjęcie decyzji o błędnie określanym „rozwodzie kościelnym”. Nie warto działać na własną rękę, lecz powierzyć swoją sprawę profesjonaliście.

Jak opracowuje się takie podanie, ile to kosztuje oraz jakie wymogi formalne i merytoryczne musi ono spełniać? Wreszcie, czy skarga powodowa o unieważnienie małżeństwa kościelnego ma wzór albo przykład?

Skarga powodowa do sądu biskupiego – najważniejsze elementy

Wszystkie kwestie dotyczące tego jak „unieważnić” ślub kościelny oraz postarać się o „anulowanie” związku zawartego przed Bogiem, zostały szczegółowo omówione w Kodeksie Prawa Kanonicznego. W kan. 1504 tego dokumentu wskazano również, jakie elementy należy obowiązkowo uwzględnić w takim wniosku jak skarga powodowa w zakresie „unieważnienia sakramentu małżeństwa”. Zgodnie z zamieszczonymi w powyższym akcie prawnym wytycznymi, osoby starające się o błędnie określany „rozwód kościelny”, a także reprezentujący je prawnicy kanoniczni muszą zadbać o to, aby w sporządzonym piśmie znalazły się:

• najważniejsze informacje dotyczące małżonków, którzy ubiegają się o „anulowanie małżeństwa kościelnego” (imiona i nazwiska stron, a także aktualne adresy stałego bądź tymczasowego zamieszkania oraz parafie);
• dane sądu, do którego składa się wniosek o tzw. „rozwód kościelny”;
• przedmiot sprawy, czyli sformułowanie skierowanej do sądu kościelnego prośby o „unieważnienie sakramentu małżeństwa”;
• tytuł prawny, czyli powód nieważności danego związku wraz z dołączonym materiałem dowodowym na poparcie stanowiska obojga lub jednego z małżonków w tej kwestii;
• data złożenia pozwu o tzw. „rozwód kościelny” – ze wskazaniem dnia, miesiąca i roku;
• podpis strony powodowej lub reprezentującego ją adwokata kościelnego.

Należy mieć świadomość, że wszystkie wymienione powyżej elementy mają charakter obligatoryjny. W praktyce oznacza to, że brak jednego z nich może ostatecznie skutkować odrzuceniem złożonej skargi powodowej przez sąd kościelny zajmujący się „unieważnieniem” oraz „anulowaniem” małżeństwa kościelnego.

W większości przypadków nie obowiązuje żaden konkretny wzór czy przykład skargi powodowej. W takiej sytuacji przy jego opracowywaniu dana osoba lub jej pełnomocnik muszą po prostu pamiętać o zamieszczeniu w przygotowywanym wniosku o tzw. „rozwód kościelny” wszystkich niezbędnych informacji. Czasem jednak zdarza się, że sąd biskupi powołany do rozpatrywania spraw o „unieważnienie sakramentu małżeństwa” właściwych dla danej diecezji dysponuje również stosownymi formularzami dostępnymi albo w siedzibie tego podmiotu albo na prowadzonej przez niego stronie internetowej. W takiej sytuacji małżonkowie ubiegający się o „anulowanie” zawartego ślubu sakramentalnego powinni wziąć pod uwagę konieczność wykorzystania danego wzoru przy sporządzaniu skargi powodowej.

Skarga powodowa – istotne załączniki

Oprócz wyżej wskazanych, obligatoryjnych elementów wniosków o stwierdzenie nieważności związku małżeńskiego trzeba także pamiętać o dołączeniu do pozwu odpowiednich dokumentów. Dotyczy to w szczególności świadectwa ślubu oraz kopii sentencji wyroku rozwodowego. Niekiedy również metryk chrztu.

W zależności od indywidualnej sytuacji życiowej stron czasem wskazane jest również wzbogacenie złożonej skargi o pozew o rozwód cywilny (a także ewentualną odpowiedź na to pismo oraz protokoły przesłuchań świadków). W określonych okolicznościach od stron wymaga się również dostarczenia stosownych zaświadczeń lekarskich (wydanych m.in. przez psychologa oraz psychiatrę), a także prywatnej korespondencji w formie tradycyjnych listów lub wiadomości przesyłanych drogą mailowa albo SMS-ową. Należy również przedstawić świadków, którzy będą w stanie potwierdzić nieważność danego małżeństwa.

Jak uzasadnić tytuł prawny w skardze powodowej?

Osoby zastanawiające się, jak „unieważnić” ślub kościelny, muszą mieć świadomość, że jednym z najważniejszych elementów wniosku o tzw. „rozwód kościelny” jest wskazanie tytułu prawnego uzasadniającego powody poddania tego dokumentu pod rozpatrzenie przez właściwy sąd kościelny. Zwykle w tym celu należy szczegółowo zaprezentować okoliczności towarzyszące zarówno tworzeniu się związku, jak i jego rozpadowi. Przy opisywaniu tych kwestii warto uwzględnić pewne zagadnienia, które mają niebagatelny wpływ na późniejszą decyzję sądu odnośnie do ewentualnego „unieważnienia sakramentu małżeństwa” oraz „anulowania ślubu” zawartego przed Bogiem w obecności kapłana i świadków. W szczególności należy zwrócić uwagę na to:

• w jaki sposób doszło do zapoznania się ze sobą stron, jak początkowo przebiegała ich relacja;
• jak wyglądała propozycja zawarcia sakramentu małżeństwa oraz co było ważne dla pary w trakcie przygotowywania się do ślubu kościelnego;
• czy wydarzyło się coś szczególnego w trakcie ceremonii zawierania związku małżeńskiego oraz wesela;
• jak współmałżonkowie odnosili się do siebie po rozpoczęciu wspólnego życia, kiedy pojawiły się pierwsze nieporozumienia między nimi oraz czego one dotyczyły;
• co było bezpośrednim powodem rozpadu małżeństwa oraz podjęcia przez strony starań o „unieważnienie” i „anulowanie” ślubu kościelnego;
• jak przebiegała procedura rozwodu cywilnego, kto złożył pozew oraz czy rozstanie nastąpiło za porozumieniem stron, czy też z orzekaniem o winie męża lub żony
• jak wygląda obecna sytuacja życiowa osób, które myślą o tym, jak „unieważnić” sakrament małżeństwa, czy po rozpadzie poprzedniego związku weszły one w inne relacje partnerskie, itp.

Szczegółowy opis wyżej wymienionych kwestii jest bardzo ważny dla sądu biskupiego rozpatrującego daną sprawę. Dzięki niemu bowiem sędziowie zyskują możliwość dokładnego zbadania wszystkich okoliczności przemawiających za orzeczeniem tzw. „rozwodu kościelnego” lub też wstrzymaniem się od podjęcia takiej decyzji.

Gdzie należy złożyć skargę powodową?

Co do zasady, wniosek o „unieważnienie sakramentu małżeństwa” składa się w sądzie metropolitalnym działającym w diecezji albo archidiecezji, gdzie dany związek został zawarty. Jeżeli ślub zawarto na terenie Archidiecezji warszawskiej albo diecezji warszawsko-praskiej – np. w mieście Warszawa – to właściwym jest Sąd Metropolitalny Warszawski. Możliwe jest także staranie się o „anulowanie” ślubu wziętego w Kościele przed sądem biskupim, którego zasięg jurysdykcji obejmuje obszar stałego lub tymczasowego zamieszkania strony powodowej albo pozwanej. Jeżeli strona powodowa zamieszkuje w mieście Kraków, zaś strona pozwana w mieście Lublin, to kompetentnym będzie Sąd Metropolitalny w Krakowie albo Sąd Metropolitalny w Lublinie. Niekiedy zdarza się również, że proces o tzw. „rozwód kościelny” odbywa się przed sądem właściwym dla miejsca faktycznego pobytu większości lub wszystkich świadków, np. Sandomierz, dla którego właściwym będzie Sandomierski Sąd Biskupi. W tym ostatnim przypadku zbieranie materiału dowodowego jest szczególnie łatwe.

Czynniki wpływające na miejsce złożenia skargi powodowej

Różnorodność sądów, w których można złożyć wniosek o „anulowanie” małżeństwa kościelnego, sprawia, że strona powodowa przy podejmowaniu decyzji w tej kwestii może kierować się różnymi przesłankami. Praktyka życia codziennego pokazuje, że najczęściej małżonkowie zastanawiający się, jak „unieważnić” ślub sakramentalny, biorą pod uwagę odległość miejsca zamieszkania (swojego lub byłego małżonka) od siedziby danego sądu kościelnego. Nie bez znaczenia w tym przypadku są również koszty procesowe. Cena za tzw. „rozwód kościelny”, czyli przeprowadzenia procesu kanonicznego w sprawie o „unieważnienie sakramentu małżeństwa” może się bowiem różnić w zależności od diecezji.

Zwykle wspomniane argumenty okazują się przesądzające, gdy celowość złożenia skargi w danym sądzie została podana pod wątpliwość. Trzeba też mieć świadomość, że w takim przypadku bierze się pod uwagę jedynie decyzję wnioskodawcy.

Rola adwokata w składaniu skargi powodowej

Skarga powodowa o „anulowanie” małżeństwa kościelnego nie powinna być przygotowywana samodzielnie. Jest to najważniejszy dokument w procesie i od niego w głównej mierze zależy powodzenie w procesie o stwierdzenie nieważności małżeństwa kościelnego. Realizacją tego zadania powinien zająć się adwokat kościelny. Do jego obowiązków w tym aspekcie zalicza się przede wszystkim opracowanie tekstu danego dokumentu oraz zatroszczenie się o wszystkie niezbędne elementy.

Prawnik kanoniczny może też przejąć na siebie odpowiedzialność za złożenie sporządzonego wniosku do właściwego sądu występując w sprawie jako pełnomocnik i adwokat kościelny strony powodowej. W razie potrzeby udziela również stosownych rekomendacji osobom zainteresowanym „unieważnieniem sakramentu małżeństwa” oraz uzyskaniem orzeczenia dotyczącego błędnie określanego „rozwodu kościelnego”.

Odpowiedź na dekret przyjęcia skargi powodowej

Po złożeniu skargi powodowej do właściwego sądu kościelnego wydawany jest dekret przyjęcia skargi powodowej. Potwierdza on poprawność wniosku czy pozwu o błędnie określany „rozwód kościelny”. Niekiedy sąd kościelny zobowiązuje stronę do udzielenia odpowiedzi na dekret przyjęcia skargi powodowej. Wzór czy przykład takiego dokumentu nie istnieje. W związku z tym należy skontaktować się z adwokatem kościelnym celem uzyskania informacji jak przygotować stosowną odpowiedź.