Zastanawiasz się nad tym, aby formalnie zakończyć związek zawarty w Kościele? Chciałbyś wiedzieć, jakie dokumenty są potrzebne do – błędnie określanego – „unieważnienia sakramentu małżeństwa” i na czym polega procedura „anulowania” ślubu kościelnego? Czy może Ci się wówczas przydać pomoc prawnika kanonisty? Dowiedz się również dlaczego „rozwód kościelny” jest błędnym określeniem.
Czy w Kościele katolickim występują rozwody?
Związek zawierany w Kościele jest nierozerwalny. Dlatego pojęcia: „rozwód kościelny” czy „anulowanie lub „unieważnienie małżeństwa kościelnego” są niepoprawne, jednak często używane w mowie potocznej.
Tymczasem właściwe określenia to:
- stwierdzenie nieważności małżeństwa,
- orzeczenie nieważności małżeństwa kościelnego lub sakramentu małżeństwa.
Takimi też sformułowaniami posługuje się prawnik kanonista, prowadzący tego rodzaju sprawy oraz sąd i trybunał kościelny, przed którymi toczą się postępowania w tej kwestii.
Czym jest tzw. „unieważnienie małżeństwa kościelnego”?
Szczegółowe wytyczne w tej sprawie określa prawo kanoniczne. „Anulowanie” małżeństwa kościelnego jest możliwe, gdy w momencie zawierania ślubu miały miejsce pewne okoliczności, które to uniemożliwiły.
W prawie kanonicznym to:
- brak formy kanonicznej,
- przeszkody zrywające,
- niezdolność konsensualna,
- wady zgody małżeńskiej.
Inne możliwości rozejścia się małżonków, niż „rozwód kościelny” to:
-
- dyspensa super rato (gdy małżeństwo zostało zawarte, ale nie było dopełnione),
- separacja, która nie wywołuje jednak tego samego skutku co stwierdzenie nieważności małżeństwa,
- Przywilej Pawłowy (jeśli jedna z osób przyjmie chrzest już po ślubie).
Obecnie większość spraw, które prowadzi prawnik kanonista, rozstrzyganych jest z uwagi na niezdolność konsensualną. Zatem jak „unieważnić” ślub kościelny?
Na jakiej podstawie można „anulować” małżeństwo kościelne?
Aby sąd biskupi wydał stosowne orzeczenie, musi zaistnieć konkretna z przyczyn, jakie zostały opisane w Kodeksie Prawa Kanonicznego. Do nich zaliczają się m.in. następujące okoliczności:
Przeszkoda wieku
Dla kobiety jest to 14, a mężczyzny – 16 lat. Ciekawostką jest, iż związek małżeński zawarty w tak młodym wieku, można unieważnić w świetle prawa cywilnego, gdyż obie strony powinny być pełnoletnie. Sąd w drodze wyjątku może zgodzić się na ślub 16-letniej kobiety pod warunkiem, że zawarcie małżeństwa będzie zgodne z dobrem założonej rodziny.
Przeszkoda impotencji
W świetle prawa kanonicznego impotencja może być przyczyną „unieważnienia sakramentu małżeństwa”, którego celem jest powiększenie rodziny.
Przeszkoda węzła
Nie wolno zawrzeć ponownego związku do czasu, kiedy nie stwierdzi się nieważności lub rozwiązania pierwszej sformalizowanej relacji. Ta przyczyna zabrania więc bigamii.
Przeszkoda różności religii
Zakazany jest ślub kościelny między dwiema osobami, z których jedna została ochrzczona w Kościele katolickim lub była do niego przyjęta a druga jest nieochrzczona.
Przeszkoda święceń
Osoby, które przyjęły święcenia, nie mogą zawrzeć sakramentu małżeństwa.
Przeszkoda wieczystego ślubu publicznego
Podobna jak wyżej sytuacja dotyczy tych, którzy są związani wieczystym ślubem publicznym czystości w instytucie zakonnym.
Przeszkoda uprowadzenia
Gdy mężczyzna porwał kobietę i siłą zmusił ją do zawarcia sakramentu małżeńskiego, to ich związek można „unieważnić”. Tzw. „rozwodu kościelnego” jednak nie będzie, jeśli nowo poślubiona małżonka sama się na to godzi.
Przeszkoda występku
Dotyczy ona małżonkobójstwa (zarówno dokonania morderstwa, jak i np. jego zlecenia) – „anulowanie” małżeństwa kościelnego jest możliwe, gdy takie działanie wiąże się z chęcią poślubienia innej osoby.
Przeszkoda pokrewieństwa
Zgodnie z prawem kanonicznym zakazane są śluby w Kościele osób w linii prostej pokrewieństwa (między wszystkimi wstępnymi i zstępnymi, zarówno prawego pochodzenia, jak i naturalnymi) oraz bocznej – aż do czwartego stopnia włącznie.
Przeszkoda powinowactwa
Oznacza, że sakramentu małżeństwa nie mogą zawrzeć osoby spowinowacone w linii prostej. Czyli podczas rozpatrywania zasadności tzw. „rozwodu kościelnego” pod uwagę bierze się bliskość, jaka zachodzi pomiędzy jednym z małżonków i krewnymi współmałżonka.
Przeszkoda przyzwoitości publicznej
Obejmuje ona osoby, które żyją na wzór małżeństwa tyle, że w konkubinacie. W takim przypadku niemożliwe jest zawarcie związku kościelnego z ojcem lub matką, a także z córką lub synem konkubenta i konkubiny.
Przeszkoda pokrewieństwa prawnego
Oznacza ona, że można „anulować” związek tych, którzy są związani pokrewieństwem prawnym powstałym z adopcji, w linii prostej lub w drugim stopniu linii bocznej.
Od czego zacząć procedurę „unieważnienia ślubu kościelnego”?
Pierwszym krokiem jest ocena szans w procesie o stwierdzenie nieważności małżeństwa. Może tego dokonać dobry adwokat kościelny. Tu znajdują się szczegółowe informacje jak tego dokonać. Od czego zacząć rozwód kościelny
Następny krok to złożenie do sądu biskupiego pisma zatytułowanego jako „prośba” lub „skarga powodowa”, czyli odpowiednika pozwu w postępowaniu cywilnym. Prawnik kanonista – określany także jako adwokat prawa kanonicznego – może pomóc Ci je skonstruować, ponieważ musi ono spełniać określone wymogi formalne i merytoryczne. Obligatoryjnie powinno się w nim znaleźć więc m.in.:
- wskazanie kogo prosisz o to, aby „unieważnić ślub kościelny”,
- uzasadnienie wskazujące na przyczyny nieważności małżeństwa,
- data,
- podpis.
Do tego prawnik kanonista pomoże Ci dobrać środki dowodowe dzięki którym można dowieść nieważności małżeństwa. Musisz nimi bowiem potwierdzić stawiane w piśmie tezy. Na tej podstawie sąd może:
- uznać, że istnieją podstawy do rozpatrzenia prośby o „unieważnienie sakramentu małżeństwa” – wówczas tworzy się dekret przyjęcia skargi powodowej i ustala przedmiot sporu, stanowiący podstawy do wszczęcia procesu,
- wydać decyzję odmowną w formie dekretu odrzucenia skargi powodowej w przypadku braku przesłanek do tego, aby orzec tzw. „rozwód kościelny”. Dlatego tak istotnym jest, aby wszelkie pisma redagował dobry adwokat kościelny.
Ważne jest to, aby w skardze powodowej o „anulowanie” związku znalazł się obiektywny opis faktycznej relacji między małżonkami – od początku ich znajomości, przez narzeczeństwo, ślub aż po okres, w którym zaczął się kryzys w związku. Podczas jej przygotowywania można skorzystać z pomocy prawnika kanonisty. Jakie jeszcze dokumenty mogą być potrzebne w sprawie o „anulowanie małżeństwa kościelnego”?
Do skargi powodowej załącza się też świadectwo ślubu kościelnego. Sąd w sprawie o „anulowanie ślubu” może również wymagać m.in.:
- aktów chrztu powoda lub obu stron,
- wyroku, który stwierdził rozwód cywilny.
Kiedy rozpocznie się proces o orzeczenie nieważności małżeństwa, sąd będzie zbierał dowody, które posłużą mu do uzyskania odpowiedzi na to, czy związek kościelny faktycznie był zawarty nieważnie. Podczas postępowania o „anulowanie sakramentu małżeństwa” strony powinny pojawić się w określonym terminie na przesłuchanie, jednak nie mają one ze sobą bezpośredniego kontaktu. Przeprowadza je sędzia, niekiedy w obecności obrońcy węzła małżeńskiego, rzecznika sprawiedliwości oraz notariusza. Nawet jeśli Ty lub Twój współmałżonek/współmałżonka zrezygnuje ze składania zeznań, to proces i tak będzie toczył się dalej. Jeśli chodzi o materiał dowodowy w procesie o uzyskanie tzw. „rozwodu kościelnego”, to może być pomocne przedłożenie m.in.:
- zeznań świadków czy
- opinii biegłych.
Określają oni, czy problem zaburzeń osobowości istniał w dniu zawarcia ślubu.
Starając się o błędnie określany „rozwód kościelny”, możesz także dołączyć inne dokumenty ważne dla sprawy. Koniecznym jest jednak zasięgnięcia pomocy, którą świadczy prawnik kanonista.
Po zebraniu dowodów następuje publikacja akt, uwagi Obrońcy Węzła Małżeńskiego i wyrok który określi czy można orzec nieważność sakramentu małżeństwa.
Kiedy sąd może uznać małżeństwo kościelne za niezawarte?
Taką decyzję sąd może podjąć, jeśli zaistnieją takie przesłanki, jak np.:
- przyczyny natury psychicznej, powodujące niezdolność podjęcia obowiązków małżeńskich – niepełnosprawność umysłowa, niedorozwój psychiczny, uzależnienia itp.
- zawarcie związku małżeńskiego na zasadzie podstępu, pod warunkiem bądź przymusem,
- wyeliminowanie istotnego elementu sakramentu małżeństwa, czyli nierozerwalności, jedności albo urodzenia i wychowanie potomstwa.
Powodem „anulowania” ślubu w Kościele może być również to, że kapłan asystujący nie miał odpowiednich upoważnień do prowadzenia uroczystości.
Jak „unieważnić ślub kościelny”?
Wiele zależy więc od argumentów przedstawionych w skardze powodowej oraz dołączonych materiałów w sprawie. Sąd kościelny w postępowaniu dowodowym będzie ustalał zasadność tzw. „rozwodu kościelnego”. Istnieje wiele przesłanek, które może wziąć pod uwagę, podejmując decyzję w kwestii „unieważnienia sakramentu małżeństwa”. W przypadku braku stwierdzenia nieważności małżeństwa istnieje możliwość złożenia apelacji, czyli apelacji w kwestii „anulowania” ślubu. Apelacja i jej poparcie powinny być przygotowane przez specjalistę, którym jest prawnik kanonista.
Tzw. „rozwód kościelny” w 45 dni
Dowiedz się jakie powody umożliwiają rozpoczęcie procesu o „unieważnienie małżeństwa” w 45 dni